„Skuteczny system wsparcia i reagowania na przemoc wobec osób z niepełnosprawnościami”
Wydarzenie przygotowane we współpracy z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 30 stycznia 2024 r.
W ramach rozwijającej się dynamicznie współpracy Fundacji Autism Team oraz Klubu Świadomej Młodzieży z Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 30 stycznia w łódzkiej Fabryce Aktywności Miejskiej odbyły się warsztaty „Skuteczny system wsparcia i reagowania na przemoc wobec osób z niepełnosprawnościami”. Wydarzenie zorganizowane przy współudziale Inicjatywy „Nasz Rzecznik” zgromadziło także przedstawicieli lokalnych organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami, instytucji wspierających oraz władz miejskich.
Szczególna rola w tym spotkaniu przypadła naszym samorzeczniczkom i samorzecznikom, którzy swoimi wypowiedziami zainicjowali dalszą dyskusję w danym temacie.
Jan Gawroński – Społeczny Zastępca Rzeczniczki Praw Dziecka oraz koordynator Klubu Świadomej Młodzieży – omówił wybrane przykłady stosowania przemocy wobec dzieci oraz młodzieży rozwijających się w spektrum autyzmu w systemie szkolnym oraz w relacjach rówieśniczych. Należy podkreślić, iż poruszone sprawy były przedmiotem interwencji zgłaszanych do Społecznego Pogotowia Interwencyjnego Fundacji Autism Team podczas trwania kampanii społecznej „Szkoła przyjazna dla autyzmu”. Natomiast Magdalena Pawlak – edukatorka współpracująca głównie z młodzieżą – zwróciła uwagę na nieostre granice definicji przemocy i „nieoczywiste” dla wszystkich jej przejawy (np. wykluczanie z grupy rówieśniczej, przezywanie, szarpanie, wyśmiewanie, zawstydzanie, wywieranie presji). Te zachowania nie mogą być bagatelizowane i usprawiedliwiane wiekiem sprawców, dobrymi chęciami, czy odreagowywaniem stresu. Dlatego tak ważna jest rola edukacji oraz właściwa reakcja na pierwsze symptomy przemocy. W nawiązaniu do przedmówców kolejna prelegentka – Lena Sęk – opowiadała o przemocy rówieśniczej o charakterze psychicznym, której doświadcza większości nastolatków. Jest to najczęstsza, a zarazem bardzo trudna do wykrycia forma agresji, szczególnie dotkliwa dla osób neuroróżnorodnych wyróżniających się spośród rówieśników odmiennymi zainteresowaniami, nietypowym zachowaniem, czy nierozumiejącymi wszystkich kontekstów społecznych sytuacji. Osobistymi refleksjami podzieliła się z publicznością również Monika Dąbrowska, poruszając kwestię przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami w kontekście skrajnych zjawisk – patologicznej nadopiekuńczości oraz zaniechania opieki i negowania uzyskanej diagnozy.
Zagadnienia poruszone przez samorzeczników znalazły odzwierciedlenie w kolejnej części spotkania – Jak Rzecznik Praw Obywatelskich może pomóc w sprawach dotyczących przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami? Prowadząca ją Pełnomocniczka RPO ds. osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska przybliżyła uczestnikom zakres kompetencji RPO. Następnie zapoznała publiczność z procedurami składania wniosków i skarg, odwołując się do przykładów skutecznych interwencji RPO w sprawach dotyczących osób z niepełnosprawnościami.
Równie ciekawa była moderowana dyskusja Co możemy razem zrobić, aby wzmocnić system wsparcia i reagowania na przemoc wobec osób z niepełnosprawnościam? prowadzona przez Sylwię Kowalską (poza naszą Fundacją reprezentującą również Inicjatywę „Nasz Rzecznik” oraz Inicjatywę obywatelską „Chcemy całego życia!”) oraz Monikę Wiszyńską-Rakowską. Wzięli w niej udział samorzecznicy i przedstawiciele zaproszonych organizacji wspierających na co dzień osoby z niepełnosprawnościami. Ich wypowiedzi ukazały jak często rzeczywiste potrzeby odbiegają od systemowych rozwiązań, które zamiast ułatwiać funkcjonowanie osób z niepełnosprawnościami nadal je wykluczają bądź dyskryminują. Podkreślono tzw. dobre praktyki oraz rolę organizacji
pozarządowych, często zastępujących w działaniach urzędowo powołane instytucje wsparcia. W tej części silnie wybrzmiał głos naszych kolejnych samorzeczników – Szymona Popiela wraz z mamą Magdą i Bartka Błachowicza. Ważnym elementem dyskusji był głos przedstawicieli instytucji miejskich i państwowych oraz służb, którzy zdeklarowali chęć podjęcia współpracy oraz wsłuchania się w głosy samorzeczników.
Spotkanie zwieńczyło symboliczne podpisanie przez wszystkich zaproszonych gości Deklaracji Współpracy na rzecz poprawy sytuacji i wzmocnienia osób z niepełnosprawnościami w przestrzeni publicznej oraz w przeciwdziałaniu przemocy.
Dyskusja tocząca się zarówno na forum, jak również w kuluarach ukazały jak ważne i potrzebne są tego typu spotkania z udziałem przedstawicieli różnych środowisk. Pełnią one rolę informacyjną oraz sieciującą, pozwalając na nawiązanie współpracy mogącej realnie wpłynąć na poprawę sytuacji osób z niepełnosprawnościami.
Wartym podkreślenia jest, że opisywane wydarzenie zainaugurowało cykl lokalnych spotkań przedstawicieli Biura RPO organizowanych w sześciu wybranych miastach Polski.
